着

Í

zhuó

1. кию, киіну

衣着整齐 — ретті киіну, түзу киіну; киім-кешегі ретті, үсті-басы ретті

吃着不尽 — ішер астан, киер киімнен тарықпау, ішер асы мен киер киімі асып жату

着衣镜 — шар айна

2. жабысу, жанасу, тию, жұғу, қону, түсу

软着陆 — жайлап қону, мамырлай қону, баяулай қону

硬着陆 — қатты қону, екпінмен қону

着陆场 — қонғы, қоналғы

着陆权 — қону құқығы, қону еркі, қону қақы

3. тастау, салу, беру, жағу, білдіру, байқату, шалдыру, бастау, кірісу, істеу, қимылдау, ұмтылу, талпыну, қарману

着先鞭 — алдымен қимылдау, бұрын жұдырықтау

再一着把力 — тағы бір талпынып көру, тағы бір қарманып қалу

不着痕迹 — шіме білдірмеу, із қалдырмау, жымын білдірмеу, білдірмей кету

4. хабар-ошар, хабар, дерек, ұшық, із, белгі, тиянақ, тұрақ, орын, ыңғай, қайнар, көз, тек, төркін

遗失的东西有了着着了 — жоғалған дүниенің ұшығы біліне бастады

经费无着 — қаржы қайнары болмай отыр

5. жіберу, жұмсау, жөнелтуеаттандыру

着人前来办理 — шаруаны бітіруге кісі жіберіңіздер

6. бұйрық райын білдіреді

着即施行 — дереу атқарылсын, кешеуілсіз орындалсын

II

zháo

1. тию, жанасу, жақындау, жуықтау, жуу, жуысу, маңайлау

上不着天，下不着地 — төбесі көкке, аяғы жерге тимеу, жер ортасы көктөбеде жүру, жер мен көктің арасында тұру, екі ортада сенделіп жүру; тұрлаусыз, мағатсыз, қиянатсыз; тылсым, жұмбақ, тылсымат

着风 — жел тию, жел қарысу, жел-құз ұстау

着一把手儿 — қол ұшын беру, ат сауырын беру, жебеп жіберу, демеп қалу, қолғабыс тигізу, септік жасау

2. пайдалану, жұмсау, игіліктену, жіберу

着一个人来一趟 — осында бір кісі жіберіңдер

3. зат есімдер алдынан келгенше көмектес септігінің жалғаулары ретінде қолданылады, етістіктер соңынан келгенде қимылдың істің нәтижесін білдіреді

着盆装上 — тегешпен сал

别着手摸 — қолыңмен ұстама

打着了 — тиді, дарыды

猜着了 — тауып кетті, дәл тапты

4. ұйқыға кету, ұйықтап қалу, ұйықтап жату, ұйықтау, жату

他一上床就着了 — ол төсекке жатысымен-ақ ұйықтап кетті

5. өртену, күю, жану

着火 — өртеніп кету, өрт шығу, өрт кету, өртену, жану, күю

炉子着得很旺 — пештің оты маздай жанып тұр

路灯都着了 — көше шамдары түгел жаныпты

III

zhāo

1. 〔着儿〕 жүріс, аттас, амал, айла, ақыл, қайла, тәсіл, шара, лаж, әдіс, қулық

你出个高着儿 — көрімірек бір ақыл тапшы өзің

使花着 — қулық қылу, аярлық ету, әккілік істеу, алдап кету, алдап соғу

他没着儿了 — оның лажы құрып отыр ғой

这一着厉害 — сынау айласы әлемет екен

2. салу, араластыру

着点盐儿 — азырақ тұз салып жібергейсің

3. (диалектизм) ау, оу, я, бәлі, мақұл, көп, жөн, жарайды, болсын-ақ

着，你说得真对 — о, бәлі, тауып айттың

这话着哇！ — жөн сөз ғой мынасы!

IV

zhe

әлдебір істің, қимылдың жүріп жатқанын, әлдебір заттың, нәрсенің бір жерде тұрғанын, бұйрық рай мағынасын және жалғаулықтар рөлін білдіретін қосымшалар ретінде қолданылады

开着会呢 — мәжіліс ашылып жатыр

桌上放着一本书 — үстелде бір кітап тұр

步子大着点儿 — қадамыңды кеңірек ал

顺着 — жағалай, бойлай, қуалай